موثرترین روش مطالعه در ۹ گام
نکات عمومی روش مطالعه و حفظ مطلب را در این ۹ گام برای شما مطرح کردیم. با رعایت این نکات می‌توانید علاوه بر افزایش کیفیت مطالعه و حفظ مطالب، کاهش زمان و جلوگیری از هدر رفت انرژی داشته باشید. این الگوی روش مطالعه٬ الگوی مناسبی برای مطالعه موثر است که در ۹ گام باید از این الگو پیروی کنید.
گام اول نگاه کلی نسبت به کل کتاب
هدف از این گام روش مطالعه٬ پیدا کردن یک آشنایی کلی نسبت به کتاب است. به این ترتیب که شما باید پس از طی این گام بدانید موضوع کتاب چیست، چند فصل با چه موضوعاتی و چند صفحه دارد و هر مبحث در چند صفحه توضیح داده شده است. مدت زمان این گام بسته به نوع و حجم کتاب متفاوت است. در واقع می‌توان گفت این گام از روش مطالعه همان پیش‌خوانی کلی است که فقط یک بار انجام می‌شود.
گام دوم نگاه کلی به بخش مورد نظر کتاب
در این گام روش مطالعه نیاز است که شما فصل مورد نظر را انتخاب و نگاهی اجمالی و کلی به آن فصل داشته باشید. اطلاعات کلی از فصل مورد نظر را به دست آورده و به تیترها، عنوان‌های مهم، تصاویر و اشکال توجه داشته باشید. این گام همان پیش‌خوانی جزئی است که برای هر فصل و هر بخش از کتاب تکرار می‌شود.
گام سوم طرح سوال از موضوعات فصل
در این گام باید سعی کنید با توجه به اطلاعات کلی که از فصل به دست آورده‌اید، تعدادی سوال کلیدی که به ذهن‌تان می‌رسد را طرح کنید. شاید بعضی‌ها این گام را غیر مفید بدانند ولی واقعیت آن است که این گام برای ایجاد تمرکز در هنگام مطالعه است. چرا که خواننده سعی می‌کند هنگام مطالعه در میان متن و خطوط به دنبال سوالاتی که برایش طرح شده بگردد.
گام چهارم خواندن متن کتاب
سپس خواننده با روش تندخوانی متن را خوانده و هرگاه متوجه شد کلمه، جمله یا مطلبی مهم و کلیدی است، زیر آن را خط کشیده یا با ماژیک‌های مارکر زیر آن علامت می‌زند. نکته بسیار مهم این روش مطالعه٬ عدم مکث یا بازگشت در متن در هنگام مطالعه است و اگر ابهامی برای خواننده به وجود آمد، باید ادامه دهد. چرا که ممکن است رفع این ابهام در ادامه متن صورت گیرد و اگر هم این اتفاق نیفتاد می‌تواند در گام بعدی رفع ابهام کند.
گام پنجم مرور مرحله قبل و یادداشت برداری
در این مرحله خواننده مطالبی را که زیر آن‌ها خط کشیده یا علامت گذاری کرده است با خواندن سریع مرور می‌کند و یادداشت برداری را انجام می‌دهد. در این مرحله خواننده بررسی می‌کند که آیا می‌تواند با خواندن یادداشت‌ها مطالب خوانده شده را یادآوری نماید یا خیر؟
که در این گام ممکن است یا نکات مهم را خط نکشیده یا اینکه یادداشت برداری صحیح نداشته است. البته باید کل فصل در کاغذهای سفید و منظم نوشته شود تا ارتباط‌شان روشن باشد.
گام ششم خلاصه نویسی
گام ششم خلاصه نویسی است که در تکمیل گام قبل انجام می‌شود. با خلاصه نویسی می‌توانید یادگیری را عمیق‌تر کنید و همچنین مراحل مرور را بیشتر و زمان آن‌ها را کمتر کنید. خلاصه نویسی از همه نظر باعث صرفه جویی در زمان شما می‌شود.
گام هفتم رسم نقشه ذهنی و الگوی یادآوری
در این گام باید سعی کنید برای فهم و یادآوری صحیح مطالب یادداشت شده آن‌ها را در الگوهای تصویری رسم نمایید. نموداری کردن مطالب و ترسیم الگوها کمک زیادی در حفظ و ماندگاری مطالب می‌کند.
رسم نقشه ذهنی شاید در ابتدا دشوار باشد اما به مرور زمان و تمرین و تکرار زیاد می‌توانید بر کشیدن نقشه‌های ذهنی مسلط شوید. یادتان باشد نقشه ذهنی باید طوری ترسیم شود که در یک نگاه همه موضوعات مربوط به فصل دیده شود.
گام هشتم آزمون
در این گام از روش مطالعه شما باید مطالب یادداشت شده را مورد آزمون قرار دهید. به این صورت که از آنچه که در گام‌های قبل خوانده‌اید یک امتحان از خودتان بگیرید. الگوی رسم شده خود را تداعی کرده و ارتباط نکات با یکدیگر را به خاطر بیاورید.
نکته قابل توجه آن است که در هنگام آزمون نباید به الگوهای ترسیم شده نگاه کرده و سعی کنید آن‌ها را به یاد بیاورید و به سوالات مطرح شده پاسخ دهید. اگر دانش‌آموز کنکوری هستید، بهتر است این امتحان به شکل تستی باشد.
گام نهم مرور مطالب
جهت انتقال صحیح یک مطلب و قرارگیری آن در حافظه بلند مدت لازم است که به صورت صحیح مرور گردد. مرور نقشه‌های ذهنی و الگوهای ترسیم شده خیلی زمان بر نیست.
لذا لازم است که در فواصل معین زمانی و با توجه به حجم ورودی مطالب جدید الگوها و یادداشت‌ها منظم و متوالی مرور گردد. بهتر است که در ابتدا ۷ روز و هر در هر روز یک بار به طور صحیح الگوها مرور گردد چرا که در این ۷ روز امکان فراموشی مطلب بسیار زیاد است. سپس به صورت هفتگی این کار انجام شود.
بهترین شکل مرور، مرور به سبک آزمون دادن است. یعنی شما با آزمون گرفتن از خودتان می‌فهمید کدام قسمت‌ها را فراموش کردید و کدام قسمت‌ها را هنوز به یاد دارید. همچنین نقاط و ضعف و قوت شما در هر فصل با کمک آزمون گرفتن از خودتان مشخص می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید