خود پنداره چیه؟

اصطلاح خودپنداره یا خودانگاره یک اصطلاح مهم در روانشناسی اجتماعی و انسان شناسی است .

هر فرد در ذهن خود ، تصویری از خویشتن دارد ، در واقع ارزیابی کلی فرد از شخصیت خود خودپنداره گفته می شود .

این ارزیابی فرد از خود ذهنی است که معمولاً این ارزیابی ذهنی از ویژگی های رفتاری خود فرد به دست می آید.

به همین علت خودپنداره ممکن است منفی یا مثبت باشد.

در کل خودپنداره چارچوبى شناختى است كه از طریق آن به سازمان بندى آن چه درباره خود مى دانيم ، مى پردازيم و اطلاعاتى را كه به خود مربوط مى شوند ، بر پايه آن پردازش مى كنيم .

علل پیدایش خودپنداره

– تصویر و پنداره ی هر فرد از خود وابسته به تصویری است که دیگران از او داشته اند و حتى تصویر دیگران از یک فرد می تواند ارزیابی و تصویری را که فرد از خود دارد.

– مقایسه ی خود با خواهر برادر همسالان و دوستان یکی از منابع اصلی ایجاد خودپنداره در فرد می باشد.

«خانواده به عنوان نخستین پایگاه آموزش و پرورش از اساسی ترین عوامل شکل گیری شخصیت کودک است و تصور فرد نسبت به خود، جهان خدا و مردم را در ذهن و قلب آنها می کارد.»

وجود والدین در شکل دادن تصور از خود در کودکی حیاتی است و حتی در سال های جوانی نیز ادامه می یابد.

هماهنگی همدلی هم رازی هم فکری والدین در تمام مسایل زندگی به خصوص در جنبه های خانوادگی و به ویژه در نگرشهای تربیتی تاثیر بسیاری در رشد خودپنداره ی مثبت کودک دارد.

خودپنداره و عملکرد تحصیلی

پژوهشهای متعدد نشان می دهند که بین خودپنداره ی دانش آموزان و انجام وظایف نوعی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.

به همان اندازه که تواناییهای ذهنی در موفقیت ها و شکستهای تحصیلی موثر است. در خود پنداره نیز ریشه دارد.

بنابر این دانش آموز موفق کسی است که ضرورتا به صورت مثبت به خود می اندیشد و دانش آموز ناموفق نیز به داشتن پندار منفی نسبت به خود متمایل است.

از آنجا که برای بهبود عملکرد دانش آموز ایجاد خودپنداره ی مناسب لازم است.

یکی از اهداف مربیان آموزش و پرورش این است که پرورش خودپنداره واقع گرایانه و صحیح را در دانش آموزان تقویت کنند.

شناسایی و ایجاد انگیزه در دانش آموزان و راهنمایی آن ها برای آنکه رشته ها و مشاغلی را انتخاب نمایند

که توانایی و استعداد انجام آن را دارا هستند و نیز با خودپنداره آن ها سازگار است باید به کمک ابزاری انجام پذیرد

که در این زمینه باید از مشاور و آزمونهای مختلف استفاده شود.

آزمون خودپنداره ی راجرز به منظور سنجش میزان خودپنداره افراد تهیه شده که خود واقعی و خود آرمانی افراد را ارزیابی می کند.

هر قدر اختلاف این دو جنبه ی خود از یکدیگر بیشتر باشد به همان میزان احتمال روان رنجوری و اضطراب در فرد بیش تر تخمین زده میشود ضروری است.

تعریف خودپنداره

خودپنداره عبارت از عقیده پندار و تصویری است که فرد درباره خود دارد که این ارزشیابی کلی فرد از شخصیت خویش به تمام جوانب خود یعنی جنبه های ،جسمانی ،اجتماعی، عقلانی و روانی فرد مربوط میشود.

خودپنداره جریانی آگاهانه مداوم و نسبتا ثابت است .

فرد برای آنها ارزش زیادی قائل است کارل راجرز روان شناس آمریکایی در نظریه ی خود (۱۹۴۷)

دو نوع خودپنداره را معرفی میکند که عبارت اند از خود واقعی و خود آرمانی مفهوم خود واقعی یعنی:

• اعتقاد به این که من که هستم؟
• و الگوی سازمان یافته ای از ادراکات انسان است که یک محصول اجتماعی است و از طریق روابط بین فردی گسترش می یابد مفهوم خود آرمانی یعنی اعتقاد به این که من چه کسی باید باشم؟

و عبارت از خودپنداره ای است که انسان دوست دارد از خود داشته باشد.

این ،خود شامل تمام ادراکاتی می شود که بالقوه با خویشتن فرد هماهنگ است.

هر قدر خود آرمانی به خود واقعی نزدیک تر باشد. فرد راضی تر و خشنودتر خواهد بود و فاصله ی زیاد بین آنها به نارضایتی و ناخشنودی و

اضطراب منجر میگردد. بسیاری از موفقیتها شکست هایی که افراد تجربه می کنند.

به صورت تنگاتنگ به چگونگی دیدگاه آنها نسبت به خود و ارتباطشان با دیگران مربوط می شود.

اهمیت خود پنداره

قسمت عمدهی ویژگی های شخصیتی منش و خصوصیات رفتاری نگرشهای فرد از حقایق ،زندگی ،اخلاق آرزوها و خواستمهای فرد وابسته به تصویری هستند که وی از خود در ذهن دارد یعنی خودپندارهاش بستگی دارد و این تصور از خود منشأ احساس امنیت شخص می شود.

خودپنداره می تواند مثبت یا منفی باشد. خودپنداره ی مثبت کلید رشد و سازندگی فردی و اجتماعی است.

افرادی که خودپنداره ی مثبت دارند، رفتارشان اجتماع پسندتر از افرادی است که خودپندارهی آنها منفی است.

مراحل شکل گیری خودپنداره:

دلیل عمده ایجاد خودپنداره را باید در رابطه فرد با جامعه اش به خصوص در دوران مهم کودکی و نوجوانی جست وجو کرد.

از پیشرفت های ذهنی موثر در اولین سالهای زندگی میتوان به تحول خودپنداره و درک ضمیر اول شخص مفرد (من) اشاره کرد.

اولین مرحله رشد خودپنداره کودک را به این آگاهی میرساند که متمایز از دیگران است.

پدیده خودپنداری از سه بعد مورد توجه است که عبارت اند از:

خودپنداری امری قابل یادگیری است خودپنداری اهری سازمان یافته و پویا است؛ هیچ فردی با خودپنداری به دنیا نمی آید.

بلکه خودپنداری به تدریج در اولین ماه های زندگی فرد بنیان گرفته و از طریق تجارب مکرر به عنوان یک محصول اجتماعی شکل میگیرد.

کلام آخر:

رفقای عزیز امیدوارم از این متن بهترین استفاده رو برده باشید.